آمريڪا جي ضد ۽ مسلسل اشتعال انگيز پاليسيءَ ۽ تحريڪ عدم اتحاد..؟
غلام مصطفي جمالي
ملڪي جي خودمختياري ۽ سلامتي جو دارومدار پرڏيهي پاليسي تي هوندو آهي ۽ رياستون پنهنجي پرڏيهي پاليسيءَ جو بنياد مفادن تي رکن ٿيون، پسند ۽ ناپسند تي نه، ۽ جذبات جي مفاد مقرر ٿين ٿيا.اهو سچ آهي پاڪستان ٺهڻ کان پوءِ جديد سياست رڳو پنهنجي بقا جي جنگ وڙهي رهي آهي. معاشي حالت ايتري ته خراب هئا جو نواب آف بهاولپور جي مالي مدد کانسواءِ پاڪستان لاءِ سرڪاري ملازمن جي پهرين پگهار ادا ڪرڻ ممڪن نه هئي اهڙي حالت ۾ کي پاڪستان کي مالي امداد لاءِ آمريڪا جي ڪئيپ ۾ داخل ٿيڻو پيو ۽ آمريڪا اهڙو ته ظالم ۽ جابر ملڪ آهي جيڪو پنهنجي مفادن لاءِ حڪومتن کي تبديل ڪرڻ کان وٺي پنهنجي فائدي لاءِ حڪمرانن کي به قتل ڪرڻ تائين جون سازشون ڪندو آيو آهي،جڏهن ته هڪ تاثر اهو به عام آهي ته پاڪستان جو پهريون وزيراعظم لياقت علي خان ايران کي پنهنجي تيل جا ذخيرا آمريڪا جي حوالي نه ڪري چيو جنهن جي انڪار ڪرڻ تي کيس قتل ڪيو ويو. آمريڪا افغان حڪومت ذريعي سيد اڪبر خان جيڪو قاتل هو انکي 20 هزار رپين جو هڪ پستول ۽ بارود پڻ آمريڪا فراهم ڪيو. حسين شهيد سهروردي کي پرڏيهي پاليسي ۾ توازن رکڻ لاءِ اقتدار تان هٽايو ويو، ذوالفقار علي ڀٽي 1965ع ۽ 1971ع جي جنگين ۾ آمريڪي بيوفائيءَ جي نتيجي ۾ روس سان لاڳاپا قائم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي. ذوالفقار علي ڀٽي کي اسلامي سربراهي اجلاس، اسلامي بئنڪ ۽ عربن کي تيل ۽ هٿيار طور استعمال ڪرڻ جو رستو ڏيکارڻ تي ڦاهيءَ تي چاڙهيو ويو، جيڪو بي ڏوجي مارجي ويو، بينظير ڀٽو ۽ نواز شريف پاڪستان کي آمريڪي مفادن کي ترجيح ڏني ۽ پنهنجي ملڪ جي مفاد کي ترجيح ڏني ته کين اقتدار مان ڪڍيو ويو ۽ آصف علي زرداري کي چين سان لاڳاپن تي آمريڪا جي ناراضگي کي منهن ڏيڻو پيو. سرد جنگ جي خاتمي ۽ آمريڪا جي واحد سپر پاور طور اڀرڻ کان پوءِ آمريڪي پرڏيهي پاليسي ايتري جارحاڻي ٿي وئي جو آمريڪا ناپسنديده حڪمرانن کي هٽائڻ لاءِ ملڪن تي جنگيون مسلط ڪري ڇڏيون. جيڪڏهن عراق ۾ سياسي چالبازيون صدام جو تختو اونڌو ڪرڻ ۾ ڪامياب نه ٿيون ته هن صدام کي هٽائڻ لاءِ 500,000 عراقين کي مارڻ کان به گریز نه ڪيو ۽ بشار الاسد جي حڪومت جو تختو اونڌو ڪرڻ لاءِ شام ۾ پهرين باغين کي هٿيار ۽ بارود فراهم ڪيا جيڪڏهن هدف حاصل نه ڪيا ويا ته شام جو خاڪ جو ڍير بڻايو ويو. جيتري قدر آمريڪا سان دوستيءَ جو تعلق ته جي ظالم صرف مفاددن.طور دوستي رکندو آهي ميڊيا پروپيگنڊا ۽ پابندين کي ايران ۾ حڪومتون تبديل ڪرڻ لاءِ کيس هٿيار طور استعمال ڪيو پيو وڃي.ان ڪري هاڻ هڪ اهم سوال ذهن ۾ اچي ٿو ته جيڪڏهن روس ۽ چين آمريڪا جي بالادستي کي چيلينج ڪن ٿا ته روس جي معاشي ناڪابندي کي چين جي خلاف ڪواڊ الائنس ٺاهي ۽ يوڪرين کي جواز بڻائي رهيو آهي. آمريڪا پنهنجي مقصد حاصل ڪرڻ لاءِ ٻين ملڪن جي اندروني معاملن ۾ ڪيئن مداخلت ڪري ٿو، اها ڪهاڻي يورپي يونين جي اڳوڻي ميمبر پال نيٽال پنهنجي هڪ تازي مضمون ۾ ٻڌائي آهي، ”آمريڪا يوڪرين جي اپوزيشن ۽ سياسي اڳواڻن ۾ گهرو ويڙهه جي باهه ڀڙڪائڻ لاءِ سيڙپڪاري ڪئي. ۽ چونڊيل صدر کي برطرف ڪيو ويو. روس ۽ چين سان آمريڪا جي ڇڪتاڻ ماحول عالمي جنگ ۾ وڌي رهيو آهي ۽ روس يوڪرين تي حملو ڪيو آهي اهڙي ماحول ۾ وزيراعظم عمران خان روس جي دورو يقين هڪ بهادري کان گهٽ ناهي انهي ڪري آمريڪي چال تي سياسي مبصر سعودي عرب جي ڀارت سان ويجهڙائپ کي ان حوالي سان ڏسي رهيا آهن. سعودي-ڀارت جي ويجهڙائپ يقينن آمريڪي چال آهي جنهن جو صدف پاڪستان ئي آهي پر پاڪستان هڪ بهادر ملڪ آهي جنهن جي بهادر فوج کي انهي سازشن کي منهن ڏيڻ چڱي ريت اچي ٿو. اڳوڻو وزيراعظم نواز شريف لنڊن ۾ عالمي اڳواڻن سان ڳالهيون ڪري رهيو آهي. امرالله صالح سان ملڻ ۾ به آر محسوس نه ڪيو، وزيراعظم جي روس جي دوري جا پاڪستان جي خارجي ۽ اندروني صورتحال تي ضرور اثر پوندا. آرمي چيف قمر جاويد باجوا ڪيترائي ڀيرا ففٿ جنريشن وار جي ڳالهه ڪري چڪو آهي، سياست ۾ ڪردار جي اهميت تمام گهڻي وڌي وئي آهي. چين ۽ روس سان لاڳاپن جو باضابطا بنياد آصف علي زرداري جي دور ۾ رکيو ويو، اڳوڻو صدر به ان وقت جي عالمي دٻاءُ ۽ حڪمت عملين کان چڱيءَ ريت واقف هوندو، کيس دبئي وڃڻ تائين ذهني دٻاءُ برداشت ڪرڻو پيو. اڳوڻي صدر کي اهو به احساس هوندو ته جيتوڻيڪ سندس خلاف سياسي چالبازين جا پيادا پاڪستاني سياستدان هئا، پر انهن جون تارون ڪنهن نه ڪنهن هنڌ تان کُلي رهيون هيون، آمريڪا جي ضد ۽ مسلسل اشتعال انگيز پاليسيءَ انهن کي ڪمزور ڪري ڇڏيو آهي. مخالف ڌر حڪومت کي ڪيرائڻ لاءِ عالمي اتحادين ۽ حڪومتي اتحادين کان مدد گهري رهي آهي، اهڙين حالتن ۾ جيڪڏهن ڪو عمران خان جي حڪومت کي بچائي سگهي ٿو ته اهو چوڌري ڀائرن ۽ آصف علي زرداري کان پوءِ خود عمران خان ئي آهي، جنهن تي يقينن ڪو وڏو شفقت وارو هٿ آهي.هن وقت حڪومت پنهنجص بقا لاءِ به پنهنجو ڪردار ادا ڪرڻ جي ڪوشش ڪري رهي آهص، پر هڪ ڳالهه ضرور آهي، هڪ ڳالهه پڪ سان آهي ته آصف علي زرداري کانسواءِ عمران حڪومت لاءِ عالمي سازشن کي منهن ڏيڻ ڏکيو نه پر ناممڪن ضرور هوندو.