ھڪ جئرتمند بھادر انسان جنھن پنھنجي ھمت سان سائوٿ ايشيا جي قسمت بدلائي ڇڏي
تحرير : سھيل احمد جوکيو
سنڌ ڌرتي جنھن پنھنجي ذرخيزي کانسواءِ انمول ھيرن جھڙا بھادر اٽل فيصلو ڪندڙ ۽ پنھنجي قوم لاءِ ان ٿڪ محنت ڪندڙ انسان پيدا ڪيا ؛ھن جن جي بي لوث خدمتن جي ڪري ان خطي جي ماڻھن کانسواءِ سموري دنيا جي انسان نيڪي جا گھڻ ڳائن ٿا ۽ سندن پنھنجي وطن ۽ دنيا جي انسانن لاءِ ڪيل خدمتن جو اعتراف ڪن ٿا، تن انسانن مان شھيد ذوالفقار علي ڀٽو جو نالو تاريخ جي ورقن ۾ سونھري الفاظن سان لکيو ۽ ياد ڪيو وڃي ٿو.
شھيد ذوالفقار علي ڀٽو سنڌ جي مشھور سنڌي راجپوت مسلم خاندان ۾ ڄائو، شھيد ذوالفقار علي ڀٽوجو والد سر شاھنواز ڀٽو تنھن وقت جي انڊين حڪومت جو مشھور سياستدان ھو، شھيد ذوالفقار علي ڀٽو لاڙڪاڻي جي ؛باڻي ڳوٺ گڙھي خدا بخش بٽو ۾ پيدا ٿيو. شھيد ذوالفقار علي ڀٽوابتدائي تعليم ممبئي جي ڪيٿيڊرل اينڊ جان ڪينان اسڪول مان پڙھائي جوآغاز شروع ڪيو، پڙھائي دوران شھيد ذوالفقار علي ڀٽو شاگرد جي حيثيت سان 3491۾ ليگز پاڪستان موومينٽ ۾ شامل ٿيو. جڏھن ت. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو اعلي تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ يونيورسٽي ؛ف ڪيليفورني. مان ھن پولٽيڪل سائنس ۾ ؛نرس جي ڊگري حاصل ڪئي . تعليم ئي دوران شھيد ذوالفقار علي ڀٽو زندگي جي ھڪ نئي باب ڏانھن قدم رکيو، جتي ھن اھڙي نظام جنھن ۾ دولت ۽ پيداوار جا سڀ ذريعا، سماج جي گڏ، ملڪيت ۾ ھجڻ کانسواءِ علم معاشرات، ڀائيچارو، سماجي ھڪ جھڙائي کانسواءِ سماج واد، معاشريت، اجتماعيت ۽ اشتراڪيت تي مسلم دنيا جي لاءِ ليڪچرس ڏنا ۽ ھن سنڌ مسلم ڪاليج ڪراچي ۾ پڻ ليڪچرس ڏنا. اھڙي ريت .591 ۾ شھيد ذوالفقار علي ڀٽو قانون جي تعليم لاءِ ڪرسٽ چرچ ؛ڪسفورڊ يونيورسٽي انگلينڊ مان حاصل ڪئي، جتي قائداعظم محمد علي جناح پڻ لا ڊگري حاصل ڪئي ھئي. جڏھن ت. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو 8 سيپٽمبر 1591 ۾ ايراني ڪردش بيگم نصرت اسفھاني سان شادي رچائي، شھيد ذوالفقار علي ڀٽو کي 3591 جي ڏھاڪي ۾ بينظير پيدا ٿي، 4591 ۾ مرتضي کانسواءِ 7591۾ صنم ۽ 8591۾ شاھنواز ڀٽو پيدا ٿيو. جڏھن ت. 7591جي ڏھاڪي ۾ شھيد ذوالفقار علي ڀٽو پاڪستان جو نوجوان سفارتڪار جي حيثيت سان يونائيٽيڊ نيشنس ويو، انھي موقعي تي ھن يونائيٽيڊ نيشنس جي ڇھين ڪميٽي اڳرائي جي موضوع تي ھن پنھنجن خيالن جو اظھار ڪيو. ايوب خان جي دور ۾ ھن کي توانائي جي وزارت جا فرائض ڏنا ويا ۽ بعد ۾ ڪامرس، انفارميشن ۽ انڊسٽريل جون وزارتون کانسواءِ ايوب خان جي ايڊوائيزر جي حيثيت سان پنھنجا فرائض پڻ انجام ڏنا اھڙي ريت ايوب خان جي حڪومت کان اختلافن سبب شھيد ذوالفقار علي ڀٽو 6691۾ فارين منسٽتري جي عھدي تان استيفا ڏئي ڇڏي. ان کان پوءِ شھيد ذوالفقار علي ڀٽو پوري پاڪستان جو دورو ڪيو جنھن ۾ ھن کي وڏي پزيرائي ملي ۽ ھن.3 نومبر 7691تي لاھور ۾ ھڪ وڏي جلسي عام کي خطاب ڪندي پاڪستان پيپلز پارٽي جي قيام ڪرڻ جو اعلان ڪيو جنھن تي ھن کي پوري پاڪستان جي عوام مان پڻ وڏي موٽ ملي. .791 جي عام انتخابات ۾ پاڪستان پيپلز پارٽي وڏي اڪثريت سان سيٽون کڻي ڪاميا
ب ٿي. اھڙي طرح .2 ڊسمبر 1791 جي ڏينھن شھيد ذوالفقار علي ڀٽو کي صدر پاڪستان ۽ ؛رمي ڪمانڊر ان چيف پھريون سويلين چيف مارشلا جي حيثيت سان اقتدار مليو. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو سياسي بصيرت ۽ جئرت جي ڪري تاريخي شملا معاھدي ذريعي 39 ھزار پاڪستاني قيدي ھنڌستان کان ؛زاد ڪرايا. ھن ملڪ جي واحد شخصيت ؛ھي جنھن ملڪي نظام کي ھڪ دائري ۾ رکي پاڻ مرادو قاعدن ۽ قانونن تحت ھلائڻ لاءِ ملڪ جو ؛ئين جوڙڻ لاءِ عملي قدم کنيو ۽ ان کي پائي تڪميل تي پھچايو. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو ملڪ جي اھا تاريخ ساز شخصيت ؛ھي جنھن 3791 جو ؛ئين جوڙڻ کاسواءِ پاڪستان کي ھڪ ائٽمي ملڪ ٺاھڻ لاءِ عملي طور تي جدوجھد جي ؛غاز کانسواءِ دنيا جي اسلامي ملڪن کي ھڪ پليٽ فارم تي گڏ ڪري اسلامي سربرا. ڪانفرنس جو انعقاد ب. پاڪستان ۾ ڪرايو. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو ھڪ تاريخ ن. پر ھڪ تاريخ ساز شخصيت ھئي جنھن ملڪ ۾ توانائي جي بحران جي خاتمي کانسواءِ ذرعي اصلاحات، اسٽيل مل کانسواءِ ملڪ جي سڀني بينڪن کي قومي ملڪيت کانسواءِ ملڪي ترقي عوام جي خوشحالي ۽ پاڪستان دنيا جي ترقي يافت. ملڪن جي صف ۾ بيھارڻ لاءِ جيڪي عملي قدم کنيا تن جا مثال تمام ًگھٽ ملن ٿا.شھيد ذوالفقار علي ڀٽو پنھنجي ذات سان محبت گھٽ ۽ ھن ملڪ جي عوام سان محبت گھڻي ھئي. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو کي 42 ؛ڪٽوبر 7791 تي ظالم ڊڪٽيٽر جنرل ضياالحق احمد رضا قصوري جي قتل جي الزام ۾ قيد ڪيو. اوچتو 4 اپريل جي ڪاري ڏينھاڻي جو ڪرندڙ ڪارو سج جنھن ظالم ڊڪٽيٽر حڪمران جنرل ضيا
الحق عوام جي مٿان راتاھون ھڻندڙ جلادي فيصلن مان ھڪ فيصلو شھيد ذوالفقار علي ڀٽو کي ڦاسي ڏيڻ ۽ ان تي عمل ڪرائڻ واري خبر سان گڏ سائوٿ ايشيا جي عوام ۽ پاڪستان جي عوام کي رت جا گوڙھا روھاري ڇڏيو، جڏھن کين اھا خبر پئي ت. سنڌ جا ڏک سور لاھيندڙ ھيرو شھيد ذوالفقار علي ڀٽو کي جنرل ضيا جلادي حڪم تحت کائن ڌار ڪيو ويو ؛ھي ت. ملڪ جو عوام سوڳ واري ڪيفيت ۾ ھليو ويو ۽ ملڪ جو سمورو وھنوار ڪيترائي سال اڳتي وڌڻ بدران پوئتي شروع ٿي ويو. عوام سان ٿيندڙ اڻ کٽ ظلمن جو سلسلو جاري رھيو جيستائين جنرل ضيا جي ڪاري مارشلا واري دور جي حڪمراني جاري رھي. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو ھڪ تاريخ سان گڏ تاريخ ساز شخصيت پڻ ھئي جنھن ھن ملڪ جي عوام سان گڏ ھن ملڪ جي ب. تقدير بدلائڻ لاءِ پنھنجي جان جو نظرانو ڏنو اھو ثابت ڪيو ت. دنيا جا ظالم ۽ جابر حڪمران پنھنجي ڪارن ڪارنامن سبب ھر دور ۾ ھڪ اٽل فيصلو ڪندڙ شخصيتون پيدا ڪندا ؛ھن جيڪي عوام جي تقدير جيستائين جيئرو رھندا ؛ھن ت. بدلائيندا ؛ھن پر جڏھن ھو عوام کان وڇڙي ڌار ٿيندا ؛ھن ت. سندن ڪيل فيصلا ايندڙ مستقبل واري وقت ۾ صدين تائين رھنمائي ڪندا ؛ھن. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو جي شھادت وارو علميو پنھنجي جاءِ تي برحق حقيقت ؛ھي پر سندن شخصيت لاءِ اھا ڄاڻ ڪافي ھوندي ت. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو جي مشن اڄ ب. عوام جي رھنمائي ۽ ملڪ جي ترقي ۽ جيڪو اھم ڪردار ادا ڪري ٿو اھو صدين تائين مشل راھ. ھوندو. 4 اپريل صرف شھيد ذوالفقار علي ڀٽو جي شھادت جي ڏينھن کي ياد ڪرڻ سان گڏ و گڏ جمھوريت جي راھ. ۾ شھيد ٿيندڙ انھن ھزارين جيالن جي شھادت کي ب. ياد ڪرڻ وارو ڏينھن ؛ھي جنھن جي ڪري اڄ ملڪ ۾ جمھوريت جون پاڙون مضبوظ ٿيون ؛ھن ۽ ؛مريت جو خاتمو ٿيو ؛ھي. شھيد ذوالفقار علي ڀٽو جي مشن جي تڪميل لاءِ جتي ڀٽو خاندان جي فردن ملڪ جي عوام جي خوشحالي لاءِ پنھنجن جانن جو نظرانو ڏيڻ لاءِ پوئتي ن. ھٽيا ؛ھن ت. اتي شھيد راڻي بينظير ڀٽو ب. پنھنجي جان جو نظرانو ڏنو. ھن ملڪ جي عوام لاءِ جيڪو جمھوريت تحفو ڏنو ؛ھي تنھن جي حفاظت ڪرڻ ۽ جمھوريت جو پاڙون مضبوط ڪرڻ جمھوريت دشمن قوتن جو مقابلو ڪرڻ اسان سڀني جو فرض ؛ھي ت. جيئن شھيد ذوالفقار علي ڀٽو 
جو شروع ڪيل مشن پورو ٿي سگھي، اھو ئي شھيد راڻي بينظير ڀٽو ۽ شھيد ذوالفقار علي ڀٽو جو خواب ھو جنھن کي پورو ڪرڻ لاءِ پاڪستان پيپلز پارٽي جي حڪومت جو مشن ؛ھي جنھن کي پورو ڪرڻ لاءِ جوجھد ڪري رھي ؛ھي ت. جيئن ملڪ جي عوام خوشحال ٿي سگھي. قائد عوام شھيد ذوالفقار علي ڀٽو جي شھادت جي موقعي سان گڏ و گڏ شاعرن ب. ھن جي مڃتا طور جھجي تعداد ۾ شاعري لکي جنھن ۾ احمد خان مدھوش جي شاعري جا ڪجھ. بند پيش ڪجن ٿا.
ھڪ شخص جنم ورتو، پر ڪيف فضا وانگر. دانائي کڻي ؛يو، فطرت جي عطا وانگر
گجگوڙ ڪري اٿيو، گھنگھور گھٽا وانگر، بر ٿر تي وڃي وسيو ساوڻ جي ادا وانگر
باطل جي مقابل ٿيو، ھڪ مرد خدا وانگر، فرعون جي سامھون ٿيو، موسي جي عصا وانگر
ايشيا کي اٿاريائين ڪنھن مست گدا وانگر، مٽي کي ملھايائين تعمير وفا وانگر
مظوم اڳيان پھتو تڪليف ڪشا وانگر، مسڪين نوازيائين حاتم جي سخا وانگر
؛ڪاش مٿان اڏاري، خوش بخت ھما وانگر، ھن قوم کي جاڳائي ويو بانگ درا وانگر
ھئي سالگر. جنھن جي ھئ. ھئ. جي صدا وانگر، الوداع جنھن جي ڪربل جي قضا وانگر.